Giới thiệu chung

ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH, TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ - VĂN HOÁ XÃ HỒNG KỲ

Xã Hồng Kỳ nằm ở phía Bắc huyện Sóc Sơn, ngoại thành Hà Nội. 9 thập kỷ qua dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân địa phương thế hệ sau nối tiếp thế hệ trước đã cùng nhau đoàn kết, dũng cảm, ngoan cường vượt bao khó khăn, thử thách, viết lên truyền thống cách mạng vẻ vang. Từ một địa phương còn nhiều khó khăn, thường xuyên phải chống chọi với thiên nhiên và giặc ngoại xâm, nhân dân Hồng Kỳ vẫn đứng vững, sinh cơ và lập nghiệp, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh. Năm 2004, xã Hồng Kỳ được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” - ghi nhận những cống hiến, đóng góp của địa phương trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Xã Hồng Kỳ nằm ở phía bắc huyện Sóc Sơn, ngoại thành Hà Nội, phía đông giáp xã Trung Giã và xã Tân Minh, có suối cầu Cổng Đồn và đường sắt Hà Nội - Thái Nguyên làm ranh giới tự nhiên; phía tây giáp xã Nam Sơn, có đường tỉnh lộ 35 và dãy núi Sóc làm ranh giới; phía nam giáp xã Phù Linh, có suối Cầu Nhót và dãy núi Thằn Lằn làm ranh giới; phía bắc giáp huyện Phổ Yên (tỉnh Thái Nguyên) và xã Bắc Sơn, có sông Công và suối Cầu Lai làm ranh giới.

Dân số của xã Hồng Kỳ tính đến tháng 12-2020 có 3.137 hộ với  13.102 nhân khẩu,trong đó:nam 6.412 người (chiếm 49,94%), nữ 6.690 người (chiếm 51,06%), số người trong độ tuổi lao động 7.585 người (chiếm 57,89%).Về đời sống tâm linh, trên địa bàn xã tồn tại hai tôn giáo: đạo Phật và đạo Thiên chúa. Số dân theo đạo Thiên chúa là 34 hộ với 121 khẩu, sống tập trung chủ yếu ở xóm Tân Phúc (thuộc thôn 5) và xóm Kim Sơn (thuộc thôn 8). Còn lại đại đa số nhân dân hướng theo đạo Phật hoặc không theo tôn giáo nào, sinh sống và làm ăn ở 9 thôn trên địa bàn xã. Ngoài nghề nghiệp chính là làm ruộng, nhân dân địa phương còn phát triển, mở mang một số nghề như: mộc, xây dựng, sửa chữa cơ khí, dịch vụ, trồng rừng, chăn nuôi.

Diện tích tự nhiên của xã là 1.438 ha, trong đó: đất canh tác 940,88ha (chiếm 65,43%), đất phi nông nghiệp 486,54 ha (chiếm 33,83%), đất chưa sử dụng 10,58 ha (chiếm 0,74%).Hồng Kỳ là xã trung du, bán sơn địa có độ cao thoải dần từ phía tây bắc xuống phía đông nam và kết cấu ruộng bậc thang, đất bạc màu.

Trên địa bàn xã Hồng Kỳ có đường quốc lộ số 3 từ Hà Nội đi Thái Nguyên cắt dọc phía đông của xã với chiều dài gần 2km, đường liên tỉnh 35 từ phố Nỷ đi Phúc Yên (tỉnh Vĩnh Phúc) qua địa phận xã gần 4km. Tuyến đường sắt Hà Nội - Thái Nguyên qua địa phận xã (phía đông) gần 2km. Tuyến đường thuỷ theo Sông Công qua địa phận xã gần 4km. Ngoài ra, hệ thống đường liên xã Hồng Kỳ - Bắc Sơn được rải nhựa với chiều dài gần 4km;hệ thống đường trục thôn, trục xóm và đường liên thôn, xóm tổng chiều dài 49km,đường ngõ, xóm tổng chiều dài72,7km được bê tông hoá đã đáp ứng được nhu cầu đi lại cũng như giao lưu, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội tại địa phương và với các địa phương khác.

Qua tiến trình phát triển của lịch sử, xã Hồng Kỳ đã có nhiều thay đổi về địa danh và địa giới hành chính.

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, các xóm của xã Hồng Kỳ ngày nay là: Phú Điền, Xuân Nội, Bắc Hiên thuộc làng Hạ Giã, tổng Hạ Giã; các làng Ninh Liệt, Gò Sỏi, Hương Ninh thuộc tổng Trung Giã (các tổng Hạ Giã, Trung Giã thuộc phủ Đa Phúc); còn các xóm: Tân Phúc, Cà Phê, Kim Sơn, Tân Yên, Đồng Thố, Tân Lộc, Na Sơn, Phú Lâu, Quảng Lạc là các ấp thuộc về đồn điền mà các chủ điền là: Tú Tạo (bố của địa chủ Đỗ Đình Thông), Bá Liên, Cửu Cầu, Tú Kép.

Cách mạng tháng Tám thành công, năm 1946, các xã Bình An, Tân Đức lần lượt được thành lập. Các xóm của xã Hồng Kỳ ngày nay là: Phú Điền, Xuân Nội, Bắc Hiên, Ninh Liệt, Hương Ninh, Gò Sỏi thuộc xã Bình An; các xóm: Kim Sơn, Tân Yên, Đồng Thố, Tân Lộc, Tân Phúc, Cà Phê, Na Sơn, Phú Lâu, Quảng Lạc thuộc xã Tân Đức.

Năm 1947, hai xã Bình An và Vĩnh Phúc (gồm toàn bộ số dân tiểu thương dọc quốc lộ 3 từ đầu cầu Đa Phúc đến Xuân Sơn) sáp nhập thành xã Trung Giã.

Năm 1948, xã Trung Giã và một phần xã Tân Đức sáp nhập thành một xã, lấy tên là xã Hồng Kỳ.

Năm 1955, thực hiện chủ trương của trên, xã Hồng Kỳ được tách ra thành hai xã: Hồng Kỳ và Trung Giã. Lúc này, xã Hồng Kỳ bao gồm các xóm: Bắc Hiên, Xuân Nội, Phú Điền, Hương Ninh, Ninh Liệt, Gò Sỏi, Tân Phúc, Cà Phê, Kim Sơn, Tân Yên, Đồng Thố, Đình Buộm, Na Sơn, Phú Lâu, Quảng Lạc, Tân Lộc và Đình Thông (năm 1955, xóm Đình Thông từ xã Trung Thành, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên sáp nhập về xã Hồng Kỳ).

Năm 1961, Hồng Kỳ tiếp nhận 36 hộ với 126 nhân khẩu từ huyện Đông Anh lên lập xóm Hoà Bình. Năm 1965, Hồng Kỳ thành lập thêm xóm Yên Lương gồm 16 hộ với 82 khẩu và xóm Phú Lộc gồm 26 hộ với 153 nhân khẩu (đây là số dân của xã Trung Giã sơ tán đến Hồng Kỳ trong chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ). Từ năm 1980 đến năm 1994, Hồng Kỳ đã thành lập thêm một số xóm và khu hành chính mới: Năm 1980, xóm 805 được thành lập với 17 hộ, 64 khẩu là cán bộ công nhân viên chức các đơn vị về nghỉ chế độ; năm 1993, xã thành lập thêm phố Gò Sỏi; đến năm 1994, Hồng Kỳ thành lập xóm Lâm nghiệp với 23 hộ, 78 khẩu là cán bộ công nhân viên chức lâm trường Sóc Sơn về nghỉ chế độ.

Từ năm 1999 đến nay, xã Hồng Kỳ bao gồm 9 thôn (từ thôn 1 đến thôn 9), trong đó: thôn 1 bao gồm các xóm: Đình Thông, Trại Rừng, Đồng Thâm, Bắc Hiên; thôn 2 gồm các xóm: Xuân Nội, Trại Nghè, Phú Lâu, Quảng Lạc, Hoà Bình; thôn 3 bao gồm các xóm: Na Sơn, Phú Điền; thôn 4 gồm các xóm: Đồng Thố, Đình Buộm, Cấp 2; thôn 5 gồm các xóm: Tân Phúc, Cà Phê, Cấp 1; thôn 6 bao gồm các xóm: Tân Yên, Yên Lương; thôn 7 gồm các xóm: Tân Lộc, Phú Lộc, Lâm nghiệp; thôn 8 gồm các xóm: Kim Sơn, 805; thôn 9 gồm các xóm: Ninh Liệt, Hương Ninh, Gò Sỏi và phố Gò Sỏi.

Trụ sở Hội đồng nhân dân - Uỷ ban nhân dân xã đặt tại địa phận thôn 4, cạnh đường liên tỉnh 35 km2 + 300 (từ phố Nỷ đi Phúc Yên), cách trung tâm huyện 7 km về hướng bắc.

II. TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ - VĂN HOÁ

Trải qua biết bao thế hệ, người dân Hồng Kỳ đã cần cù, sáng tạo trong lao động, đoàn kết, chung sức, chung lòng đấu tranh chống chọi với thiên nhiên, khai phá và cải tạo đồi hoang, bãi rậm thành những cánh đồng sản xuất lúa, hoa màu để tồn tại và phát triển.

Không chỉ cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, cũng như mọi người dân trên đất nước Việt Nam có chung một cội nguồn, nhân dân Hồng Kỳ có truyền thống yêu quê hương, đất nước, đấu tranh chống giặc ngoại xâm, giữ làng, giữ nước. Từ thời kỳ Vua Hùng dựng nước, qua các triều đại phong kiến đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, mỗi khi quê hương, đất nước có họa xâm lăng, người dân Hồng Kỳ đều thể hiện được bản lĩnh anh dũng, kiên cường, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ làng xóm, quê hương, đất nước.

Hồng Kỳ là một địa phương có truyền thống văn hoá từ lâu đời.Trên địa bàn xã hiện có 8 ngôi đình gồm: đình Bắc Hiên, đình Phú Lâu, đình Xuân Nội, đình Phú Điền, đình Na Sơn, đình Đồng Thố, đình Tân Phúc, đình Cà Phê, đình Tân Lộc; 13 ngôi chùa gồm:chùa Bắc Hiên, Thiên Phúc (Đình Thông),Chùa Tó(Trại Rừng),Linh Sơn tự, Chùa Nghè, chùa Quang Minh (Phú Điền), chùa Đình Buộm, Linh Quang Tự (Tú Tạo), chùa Tân Phúc (Phúc Lâm), chùa Cà Phê, chùa Tân Yên, Linh Phúc Tự, Thiên Linh Tự (Ninh Liệt); 1 ngôi đền (đền Kim Sơn); 1 khu di tích cách mạng Tân Yên; 2 ngôi miếu (Hương Ninh, Ninh Liệt). Nhiều công trình văn hoá của địa phương được xây dựng từ cách đây hàng trăm năm dưới các triều đại phong kiến. Nhân dân địa phương xây dựng các ngôi đình, chùa, miếu này nhằm phục vụ nhu cầu văn hóa tín ngưỡng của mình.Trải qua thời gian, bị thiên nhiên và chiến tranh tàn phá nên phần lớn các công trình văn hoá đã bị phá huỷ hoặc hư hỏng nặng. Sau ngày đất nước thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế đất nước phát triển, đời sống vật chất được cải thiện, nhu cầu về văn hóa, xã hội của nhân dân ngày càng được Đảng và Nhà nước quan tâm. Các công trình văn hoá của Hồng Kỳ lần lượt được sửa chữa, tôn tạo và tu bổ. Năm 1998, được sự quan tâm của Thành uỷ Hà Nội và Huyện uỷ Sóc Sơn, khu di tích cách mạng nơi thành lập chi bộ Tân Yên - chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của huyện Đa Phúc trước kia, huyện Sóc Sơn ngày nay (thành lập ngày 17-3-1933) đã được xây dựng tại xóm Tân Yên. Đây vừa là di tích lịch sử cách mạng ghi nhận sự chuyển mình của phong trào cách mạng địa phương hướng theo con đường cách mạng vô sản từ rất sớm - ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vừa là công trình văn hoá có ý nghĩa giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất; yêu nước, đấu tranh chống giặc ngoại xâm; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc là những truyền thống tốt đẹp, là niềm tự hào của nhân dân Việt Nam nói chung và nhân dân Hồng Kỳ nói riêng. Các truyền thống đó càng được phát huy mạnh mẽ hơn trong hoàn cảnh lịch sử mới khi Đảng ta ra đời và lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Nguồn: Lịch Sử đảng bộ xã Hồng Kỳ